چارۆک (چاروک) چیست؟
چارۆک Çarok قالب شعری چهارمصرعی در ادبیات کرمانجی است که ریشه در فرهنگ شفاهی کردهای خراسان دارد. این قالب با انعطاف وزنی و استفاده از استعاره‌های طبیعی، نه تنها ابزاری برای بیان احساسات است، بلکه بازتابی از فلسفهٔ زندگی و پیوند انسان با جهان است.

ویژگی‌های کلیدی چارۆک:

Helbest biçûk" عبارتی کردی است که به معنای "شعر کوتاه" می‌باشد. در زبان کردی، شعرگونه‌های مختلفی وجود دارند که به صورت سنتی و قدیمی از آن‌ها استفاده می‌شود. یکی از این شعرگونه‌ها، "helbest biçûk" یا "شعر کوتاه" است که در آن شاعر با استفاده از تعداد کمی بیت (دوبیتی)، مضمون خود را بیان می‌کند. این نوع شعر معمولاً برای بیان احساسات شخصی، اظهار دوستی و عشق، تمجید از طبیعت و... استفاده می‌شود.

در ادامه

Her kes brîna dilê xwe dizane

çi qas kûr e

çi qas bi êş e

علیرضا سپاهی لایین – کلات نادری

ما کُردها قوم صبور و ساده ای هستیم

ما مردمان دل به حسرت داده ای هستیم

در جست و جوی کلبه ای آرام عمری را

ما سر به بالین خوشی ننهاده ای هستیم

هر سالمان تقویم هجرت می شود تکرار

ما خانه بردوشان پا برجاده ای هستیم

مردان تاریخیم ما هرچند کوروش را

هنگام زادن مادهای ماده ای هستیم !

Bavên hêja dayikên delal zarokên

xwe bi kurdî mezin bikin

پدران عزیز و مادران عزیز، فرزندان خود را به زبان کردی بزرگ کنید!

li ber çavên min, helbest dadipale ji hinarikên te
tu ne li vir bî jî
helbest li vir e
tu werî jî êdî zor e helbest biçe
wê helbest jî nikaribe dest ji te bike

cihanroj1

جلوی چشمانم شعر از کلام تو می افتد تو حتی اینجا نیستی شعر اینجاست حتی اگر بیایی، شعر گفتن سخت است حتی آن شعر هم نمی تواند تو را لمس کند

Ez ê bistirêm!
Berî mirinê
Ax û zarîn, şîn û girîn ji bona çi?
Ez ê bistirêm!
Ko hêj dest û tiliyên min
Ji darê tenbûra min sar nebûne
Ez ê bistirêm
Strana azahî û serbestiya welatê xwe
û dengê stran û tenbûra min
Li çiya û zinara
Li deşt û zozana
Wê deng bide

#Celadet Elî Bedirxan

@waresharan

Çav le rê

Ez çêyêkî berve bê me
Sîseboza bin berfê me
Sa beharê çav le rê me

Elî Reza
Sipahî

ژ من

دلبه‌را من هات و دل وه ئفکرینه‌ک، بر ژ من
ئه‌ز خوەدێ بووم، ئاده‌مه‌ک بێ ده‌ست و پێ، چێ کر، ژ من!

ئه‌ز چیا بووم، وێ که‌لاندم، بوومه کانی، بوومه ئاڤ
ته‌خته‌ساله‌ک بووم، قه‌لاشتم، ما ته‌نێ هێستر ژ من

دلبه‌را من، هه‌ر چ کو دل خوه‌ست گۆت، لێ نام چەرە
چوو و دانی ڤا دلێ ئشکستی و شائر ژ من!

#تیفەگولا_جەلالی

چیـرۆکـەک گـۆت داپیرێ
ژ گـولیـل و ســێ‌بیــــرێ
تیـــفەگـــولا جـــــەلالــی;
هیــن ژی مابوو ل بیـرێ!

#رێبەر

ژ گـولیلێ هــەتا تێـــــزێ
کەچ و لاوک کەتنە رێزێ
رێبــەر, تیــــفەگولا دلان;
ئــەو شاەژنا ژ فیرووزێ!

#ئەلی_رەجەب‌زاده_گولیل

Heta devê masîyê girtîbe 
Ti kes nikare wê nêçîr bike , sirên xwe eşkere neke , hin kes li hêvîya nêçîra şaşitîyekê rûniştine , merivên mistve nebaş in . 
 ماهی تا دهانش بسته باشد ؛
کسی نمی تواند آن را صید کند.
رازهایت را فاش نکن.
بعضی ها در آرزوی صیدِ یک اشتباه 
در انتظار نشسته اند...

‍ چییا, نـەرماوەنـــــد و هێشن
نــەرم گرتییە کـــەریێ مێشن
شڤان چوویە چایەک ڤەخوە
تــا خـــوەدی بێبــن بـــدوشن

#برێز_مهەمەد_قوربانی
*

شڤان هولست پەز ل دەر ما
نیرییێ پێشێ بـــێ سەر ما
بنێڤ ئار گــــرت پزری چوو!
باوەر دکـی ل ڤــێ ســەرما؟

#بانوو_سارا_سوودمەند
*

ئـــەز شڤان م کو نــەچوومە
پەز تەرە ئــەز ژی ب دوو مە
یارا مــــن ل خــوەنا شـیرین
ئـەز ژ سەرمان خوە دجوومە

#برێز_مەرخا_چییان
*

چییایـێ مــە بـــەر ب تاڤـــێ
پـــــەز تنــک بــوو ل بناڤــــێ
دل تالان کــر نـــاڤ زراڤـــــێ

#ئەلی_رەجەب‌زاده_گولیل

*

دێ و باڤ 

خەمل و رەفشا مالان دێ و باوڤەکن
وەختا هەرن، خوەدێ نادە جارەک‌ دن

مینا رەفشا چیانن و دو مەرخن
ئەو دو سەرێ سەر سەران و دو بەرخن

بەخشی ڤا هەکایەتا ژ دل تێیە
ژ دلێ برین و چاڤێن شل تێیە

مینا ئافەتەک شەریا ل باڤێ من
ژ دەردێ وی، چوو سوویێ دو چاڤێ من

دێ و باڤێ من هێشن بوون ل سەر پێ
قەرەگوونان ئەو نێخستن  مینا چێ

بوونە قەرەقوش ل سەر چنگێ چیان
ژ شەلاقێ فەلەکێ نەترسیان

تمیشە ناڤێ وان سا من سەر بلند
ل  دلێ  من، هێشن  و  جیڵەقالند

چ کاران!

دهەڵینی زنارێن چی، ل سەرمێ
دکی کانی، دلێ کەڤران ژ شەرمێ
ب خوه، گاشه نەخوازی یا نزانی
کو چ کاران دکن، چاڤێن ته نەرمێ!

چه کارهایی!

صخره‌های کوه را در اوج سرما، ذوب می‌کنی
دل سنگها را از شرم، مثل چشمه جاری می‌کنی
شاید خودت هم نخواهی یا ندانی
که چشم هایت چه کارهایی می‌کنند، لطیف من!
* سپاهی لایین

هێڤی

ژ تە دوورم، دل ل با تە
نزام کینگا من  دل دا تە
هێڤی دکەم شاهێ سا تە

آرزو

از تو دورم و دلم پیش توست
نمیدانم کی دل به تو دادم
 برایت شادی آرزو می‌کنم
*سارا سودمند
@kaniyadil

‍ داییک و تەشی و تەون

چند شعر کوتاه کوردی، با مضمون مادر و دوک‌دستی نخریسی:

تەنێ
داییکا من تەشی ب دەست دخوینە
مــەرڤ خـوە و خـەمان وسا دبینـە
کــو ل تیت‌کرنـــێ ئێمەجـی کــۆمن
لـــێ دەما رستنــێ تەنـــــێ دمینە...
*کاوا خلیلی راد

هیڤ

ئەگەر زانم کو تو هەنگەک گرانی
تو ئالایەک وه رەنگ و وه نیشانی
ل ئاسمین سا دلی ته هیڤ دمینم
ئەگەر زانم کو دلتەنگیێ دزانی!

ماه

اگر بدانم که تو آهنگ گرانسنگی هستی
و پرچم رنگین و نشان‌داری هستی
برای دل تو در آسمان، ماه می‌مانم
اگر بدانم که دلتنگی را بلدی...

من دی خەونا ئەڤینا خوە، ل سەر چێ
غەم و قوسسێن خوە م ئسپارتێنە بێ

دلێ من خوەست پیشکش کەم  خەلاتەک
من تشت پەیدا نەکر، چاڤێن خوە دا وێ!

✅ ترجمە فارسی :

من خواب عشقم را، بر بلندای کوه دیدم
تمام غم و غصه هایم را، به باد سپردم

دلم خواست تا هدیه ای تقدیم یار کنم
چیزی در شٱن او نیافتم، چشمانم را هدیە دادم

#محمد_حسین_پور 

رابه رابه

ژ من و ته ‌ که‌ن دزینه
گول غیره‌تا مه چنینه
ترس و ریا له دل زینه

شه‌ڤێ چویه یارێ راوێ راوێ
بگورمژ و  وه‌ ئه‌لاوهێ
خه‌و مرنه یارێ هاکا ناوێ

مه ترکانده گولا باغین
داوه‌تا مه له مه بو شین
بن ده‌ستی بو له مه مزگین

شه‌ڤێ چویه یارێ راوێ راوێ
بگورمژ و  وه‌ ئه‌لاوهێ
خه‌و مرنه یارێ هاکا ناوێ

رابن رابن خوه‌ باوەر کن
له هه‌مبرێ شه‌ڤێ شه‌ر کن
چاڤێ شه‌ڤێ ژ خوین ته‌ر کن

شه‌ڤێ چویه یارێ راوێ
بگورمژ و  وه‌ ئه‌لاوێ
خه‌و مرنه، هاکا ناوێ

داییک

لێ  دایێ!
لێ، لێ، لێ، های.....
لێ لێ دایێ، دایێ دایێ، دایێ... هه‌رای...
دایکا منا دل  وه‌ژانێ
داییکا گشتێ خوه‌نگ و برانێ...
داییکا گشتێ ژنانێ، داییکا هه‌رچێ دیانێ...
پشتی  وه‌قه‌سا سال، کو ژه ته دوور بوومه  
هین ژی وه بیرا ته، گوشتی خوه ده‌جوومه 

چەڵە

نە ساره و نە ژی چاخوونە ئیسال
شەڤا چێلە ل مە بوو تاری و تال

بڤر بوو پارا جەنگلبانێ مەرخان 
نە فرهاد هات، نە ئازاد گیشتیە مال

خوەدێ دگری و شیتان ژی  دلیزە
ژ شاناما مه ڤەرکەت روستمێ زال

ورێسان با دەدەن سا باسکێ جایلان
خوەدی مال قەوتاندن، نێلێنە مال

زمانی سۆر، سەرێ کەسک بریە دارێ
پیرە مزیێک، سا کولیان دەگرێ فال

بەهارەک ناوینم سا ڤی وەلاتا
روویێ رەش نارن و ئەو ناونە سال!

*حسین اسفندیاری

‍ چییا, نـەرماوەنـــــد و هێشن
نــەرم گرتییە کـــەریێ مێشن
شڤان چوویە چایەک ڤەخوە
تــا خـــوەدی بێبــن بـــدوشن

#برێز_مهەمەد_قوربانی
*

شڤان هولست پەز ل دەر ما
نیرییێ پێشێ بـــێ سەر ما
بنێڤ ئار گــــرت پزری چوو!
باوەر دکـی ل ڤــێ ســەرما؟

#بانوو_سارا_سوودمەند
*

ئـــەز شڤان م کو نــەچوومە
پەز تەرە ئــەز ژی ب دوو مە
یارا مــــن ل خــوەنا شـیرین
ئـەز ژ سەرمان خوە دجوومە

#برێز_مەرخا_چییان
*

چییایـێ مــە بـــەر ب تاڤـــێ
پـــــەز تنــک بــوو ل بناڤــــێ
دل تالان کــر نـــاڤ زراڤـــــێ

#ئەلی_رەجەب‌زاده_گولیل

*

هەر شەڤ ڤا دلا، تە دکە مانە
ژ هیڤێ دەخوازێ ئەو نیشانە
مینا دینەکێ ژ خوە دپرسه
توریم چاڤ رەشا من هین خزانه؟

هر شب این دل ، تو را بهانه می‌کند
از ماه ، نشانــه ای می خـواهـــد 
مانند دیوانه ای از خود می پرسد
که آیا چشم سیاه من، هنوز بچه است؟!

*حسین اسفندیاری